تفخیم و ترقیق

معناي تفخيم
تفخيم در لغت، (مترادف كلمة «تسمين») به معناي «تعظيم و بزرگداشت» مي‌باشد، و در اصطلاح، عبارت است از «درشت و غليظ اداء كردن حرف به طوري كه دهان از صداي آن پرشود».
معناي ترقيق
ترقيق در لغت، (ضد تفخيم) به معناي «رقيق كردن و از غلظت چيزي كاستن» مي‌باشد، و در اصطلاح، عبارت است «نازك و رقيق اداء كردن حرف».
موارد تفخيم و ترقيق
همة حروف استعلاء بدون استثناء تفخيم مي‌گردند و اين حالت در چهار حرف «ص ـ ض ـ ط ـ ظ» قوي‌تر است.
لازم به يادسپاري است كه تفخيم در حرف مفتوح، بيشتر و در حرف مضموم و ساكن، متوسط و در حرف مكسور اندك مي‌باشد.
همة حروف استفال ترقيق مي‌شوند بجز دو حرف «ر ـ ل» كه در برخي موارد تفخيم مي‌كردند، احكام هر يك بيان خواهد شد.
لازم به يادسپاري است كه الف مدّي تابع حرف ماقبل است و چنانچه حرفي تفخيم شود، الف مدّي بعد از آن نيز تفخيم و در غير اين صورت ترقيق مي‌گردد.

قلقله و لین

معناي قلقله
قلقله در لغت، به معناي «اضطراب، جُنبش» مي‌باشد، و در اصطلاح، عبارت است از «آزاد نمودن صداي حرف در هنگام سكون».
حروف قلقله
حروف قلقله عبارتنداز «ب ـ ج ـ د ـ ط ـ ق» كه در عبارت «قُطْبُ جَدّ» گرد آمده‌اند.
در حالت سكون (اعم از اينكه ذاتي باشد يا عارضي)، صداي حرف كاملا متوقّف مي‌گردد و تنها راه تلفّظ، آزاد نمودن صداي آنها است.
صداي ايجاد شده بيشتر ميل به فتحه دارد.
قلقله‌اي كه در آخر كلمه و هنگام وقف پديد آيد، آشكارتر از موردي است كه در وسط كلمه باشد و چنانچه مشدّد نيز باشد قلقله از حالت قبل هم آشكارتر مي‌باشد و بايد در قلقلة غير مشدّد دقت نمود كه به صورت مشدّد تلفّظ نشود.

استعلاء و استفال

معناي استعلاء
استعلاء‌ در لغت، به معناي «برتري طلبي، ميل به بلندي» مي‌باشد، و در اصطلاح، عبارت است از «ميل ريشه زبان به طرف سقف دهان در هنگام تلفّظ حرف».
در اثر اين صفت، حرف حالت پر حجم و درشتي به خود مي‌گيرد.
حروف استعلاء
حروف استعلاء عبارتند از «خ ـ ص ـ ض ـ ط ـ ظ ـ غ ـ ق».
در هنگام اداي چهار حرف ( ص ـ ض ـ ط ـ ظ) قسمتي از سطح زبان، سقف دهان را مي‌پوشاند و در نتيجه اين حروف درشت‌تر و غليظ‌تر از سه حرف ديگر تلفّظ مي‌شوند.

تلفّظ حروف عربی

بسياري از حروف عربي تقريباً به همان شكل فارسي تلفّظ مي‌شود و نيازي به آموزش ندارد و تنها ده حرف (ثاء، حاء، ذال، صاد، ضاد، طاء، ظاء، عين، غين، واو) در زبان عربي، تلفّظ آنها به گونة ديگري است كه به شرح آن مي‌پردازيم.
لازم به يادآوري است كه ترتيب ذيل به جهت سهولت در فراگيري انتخاب شده است.

تجوید و الفبای عرب

معناي تجويد
تجويد در لغت، مترادف با كلمة «تحسين» به معناي «نيكو گردانيدن» مي‌باشد، و در اصطلاح، عبارت است از قواعد و دستورهاي صحيح ادا كردن حروف از نظر مخارج، صفات و احكام آن.
فائده تجويد
با رعايت قواعد تجويد، قرآن همانگونه كه در آغاز اسلام خوانده و شنيده مي‌شد، قراءت مي‌گردد و در نتيجه قرآن از تغيير و تحريف محفوظ مانده و همچنين آهنگ زيبا و دلنشين آن از بين نمي‌رود.
الفباي عرب
هر حرفي داراي شكل، اسم و تلفّظي خاص مي‌باشد.
در جزوة روخواني قرآن با شكلها و اسمهاي حروف آشنا شديد، در اين جزوه به ياري خداوند رحمان، با نحوة تلفّظ حروف عربي آشنا خواهيد شد ولي قبل از توضيح آنها به بررسي چند مطلب كه بي‌ارتباط با شكلها و اسمهاي حروف نيست مي‌پردازيم.